Інструкцыя Новагародскага cойміка паслам на элекцыйны сойм 1587 г.
Андрэй Радаман
Соймікавая
інструкцыя паслам Новагародскага павету на
элекцыйны сойм 1587 г. — адзіная соймікавая інструкцыя
шляхецкіх соймікаў Новагародскага ваяводства з часоў першага, другога і трэцяга
бескаралеўяў, што дайшла да нашых часоў у арыгінале. Гэты унікальны дакумент
дазваляе дакладна вызначыць кампетэнцыю новагародскага перадэлекцыйнага
сойміка і высветліць пытанні, якія ставіліся новагародскай шляхтай перад усёй
палітычнай элітай Рэчы Паспалітай на элекцыйным сойме 1587 г. Як адзначыў
у сваёй апошняй манаграфіі Генрых Люлевіч, на гэтым сойміку прысутнічала як
мінімум 60 удзельнікаў. Пад пагрозай парушэння перамір’я з боку Маскоўскай
дзяржавы яны пастанавілі не ехаць усім на элекцыйны сойм і выправілі пад
Варшаву толькі 6 сваіх паслоў, якія павінны былі ў сваёй дзейнасці
дакладна прытрымлівацца зместу інструкцыі, дадзенай ім на сойміку. Гэтыя ж
паслы прадстаўлялі інтарэсы новагародскай шляхты і на галоўным з’ездзе ВКЛ у
Ваўкавыску1.
Інструкцыя
ўплецена ў рукапісны зборнік, які змяшчае шэраг дакументаў, што маюць дачыненне
да падзей бескаралеўя пасля смерці Стэфана Баторыя. Пазнакі Рыгора Паўлавіча2 і
Паўла Рыгоравіча3 Унехоўскіх
дазваляюць зрабіць выснову, што пасля элекцыйнага сойму 1587 г. інструкцыя
засталася ў аднаго з паслоў, а менавіта ў Рыгора Паўлавіча Унехоўскага, і
ў канцы XVI — пачатку XVII ст. захоўвалася ў сямейным архіве
роду Унехоўскіх гербу „Астоя“ (належалі да шляхецкай карпарацыі Новагародскага
павету). Якім чынам дакумент трапіў у Нясвіжскі архіў Радзівілаў, застаецца
невядомым. Цяпер інструкцыя захоўваецца ў Галоўным архіве старажытных актаў у
Варшаве.
Прынцыпы
перадачы тэксту. Літары, якія выйшлі з
ужытку — у рукапісе гэта є, ѡ, y, ѣ, k, ѧ — захоўваюцца. Дыграф „кг“, які выкарыстоўваўся для
абазначэння выбухнога „г“, захоўваецца. „Ер“ („ъ“) перадаецца як у сярэдзіне, так і ў канцы слова.
Вынасныя надрадковыя і падрадковыя літары і склады ўносяцца ў радок і
перадаюцца курсівам. Прапушчаныя літары ў скарочаных пад цітлай словах
аднаўляюцца і бяруцца ў круглыя дужкі. Паерык перадаецца знакамі s і z , у залежнасці ад формы
яго напісання ў рукапісе.
A.
Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Radziwiłłów,
dział II „Dokumenty Historyczne“, nr 187, s. 1—6.
1587 г.
траўня 12. Новагародак / Навагрудак. — Інструкцыя сойміка
Новагародскага павету паслам: пісару вялікаму літоўскаму Андрэю Іванавічу
Абрынскаму, земскаму новагародскаму суддзі Есіфу Галаўню, Міхайлу
Казінскаму, Івану Масковічу, Рыгору Унехоўскаму і Беняшу Есману на
элекцыйны сойм 1587 г.
[С.
1]
|
Инъструкцыk, альбо злецєне
ѡт врадников
земских и дворныхъ, | всего рыцєрства шлkхты ѡбыватєлев воеводства
повету | Новгородского, которые на тот час на сєsмик
до Новгородъка | перед елекъцыею, через листы его м(и)л(о)сти
пана | воеводы Новгородского зложоныz, зъехали, их
м(и)л(о)сти паном | посломъ, братьи нашоs, с посродку
нас ѡбраным и на з[ъ]ездъ
| головныs до Волковыsска, так же зараз
и на сєsмъ елекцыи | блиско прышлыs до Варшавы,
в року теперешнем, тисеча | пkтсот ѡсмъдесkтъ семомъ, посланым:
его м(и)л(о)сти пану | Анъдрею Ивановичу Ѡбрынскому,
писарy королk его | м(и)л(о)сти4, его
м(и)л(о)сти пану Есифy Головъни, судьи земскому | новгородскому5,
п(а)ну Михаsлу Козинскому6,
пану Ивану Масковичу7, | пану Грыгорю Yнеховъскому, а пану Бенkшу Есманy8
| [·҃а·] [1] Напервеs,
панове послове н(а)шы, так въ Волковыsску их
м(и)л(о)сти панов | сєнаторов и пословъ литовъских,
а потомъ въ Варшаве | их м(и)л(о)сти панов сєнаторов
и пановъ послов корунных поздоровити, | з виншованемъ
ласки Божеs и з залецєнемъ служъбъ нашых, | до
ласки их м(и)л(о)сти мають.
| [·҃в·] [2] Въ Волковыsску
ѡ всkких поправах прав и вольностеs
нашых водле | артыкулов, нижеs списаных,
што бы было з налепшым речы | посполитое, с пильным
старанемъ, прац не литуючы, доsзреть | мають.
| [·҃г·] [3] До
елекъцыи не прыступовать, аж все, што се выкрочыло
про|тив списов yнѣи, направлено и
въ звыклыs порадокъ | вправено бyдеть.
| [·҃д·] [4] На елекцыю,
длk ѡбиранk за помочю Божою новог(о) пана, | иж
намъ всимъ, з много слушъныхъ прычын, з домов | своих
выехать и панство, Великое Кнkзство Литовское, |
ѡтчызнy нашy, бєз ѡпатренk границ ѡт[ъ]ехать не видело, | вместо всих ѡсобъ нашыхъ ѡных же пановъ
пословъ | нашых тамъ пославшы, ихъ м(и)л(о)сти злецаемъ, и моц
| в томъ незамеронyю даемъ, за ласкою Божою в боkзни | его светоs,
п(а)на побожного, речы посполитоs нашоs пожы|точного
ѡбрать згожаючысk с тыми, которых правдиве | добрыми сторожами и
милосниками речы поспо|литое видети и розyмети бyдyть.
| ·҃е· [5] Иже с мы капътур межы собою
постановили, прото абы водлугъ | капътyра кождог(о)
заховано, так хyдог(о), kкъ и великог(о) станy.
| ·҃ѕ· [6] Ѡ конъфєдєрацыю,
абы въ своеs моцы зостала, не потъравyючи ее
ни a–чом–a. | А то длk того, абы нам тое не зезволено. –b –c || [С. 2]
| ·҃з· [7] В тых добрах королевских,
которые бyдyть прыналежеть вечны|ми
часы до столу королевского. Абы там єкономы были, | с тым докладом,
абы был єкономєм литвин, а не полkкъ. А | въ староствахъ
судовых абы, по старому, старостове, а не | єкономы были. И переставать
на том бyдyть повинни, | што им пожытку yказано будеть. А доходы
вшелkкие |
до п(а)на подскарбего земског(о) абы были ѡдъдаваны.
| ·҃и· [8] Ѡ коле(г)иyмъ полоцъкое, которое ест з наданk костелов кгрецких.
| Абы то было направлено.
| ·҃ө· [9] Дєкреты,
которые чынены противко праву посполитому, | над прысегу
панскую, из листовъ затвороныхъ абы были | знесены и тые,
которие не водле часy и не водлk местца были | фєрованє.
| ·҃і· [10] Ѡ вечъныz
покоs з Москвою. Абы нам пан попрысегнул
взkт его | первеs, ниж бyдеть корyнованъ. Вшак
же с тым докладомъ, | абы в панствах ѡдорваных, звлаща въ Северскоz
земъли | yгода,
або мерковане было, бєз шкоды речы посполитое.
| ·҃аі· [11] Ѡ землю
Лифлkнтскую. Абы всk была ку Великому Кнѧзству Лит(о)вскому.
| ·҃ві· [12] Єсли бы
прышло до тог(о) поправовать тепер Статутy. | Поправить артыкуловъ
ѡ ѡбраженю маестату коро|левъског(о).
А може ли час быть, абы вес перед коронацыею |
королk прышлого поправен
и до yтверженk новому пану | подан
был.
| ·҃гі· [13] Дыкгнитарства абы были вси
вцале захованы. А хто бы | воеводство держал зо всим
в цалости, абы юркгелту не мел. | Так же дедичъныхъ
староствъ абы не было. Сынъ | по ѡsцy абы не дедичылъ, kко теперъ естъ. Абы | то заразъ yстало. А надъ право
наше, абы жаден | двyхъ староствъ, або воеводъствъ сyдовыхъ | не держалъ. А хто бы держалъ, жебы
заразъ, | с того зъездy волъковыsского, yступилъ тымъ, | которые заслужени в речы посполитоs
сyть.
| ·҃ді· [14] Такъ же и державы, которые
дети по ѡsцох своихъ | незаслужоные в речы посполитоz
ѡсели. || [С. 3]
| ·҃єі· [15] А yрады, которы занедбаны,
абы въ свою клюбу вєшъли, | звлаща подъкоморого, конюшого, кухмистровъскиz
| абы тут y нас,
панове полkцы, в
Литве, не владали, kко | yрадами земъскими.
| ·҃ѕі· [16] Абы пан
прышлыz чужоземцовъ, а звлаща воsска коло
себѣ | не ховалъ и yрады Великого Кнkзства Литовъского | и державы,
абы имъ не были роздаваны.
| ·҃зі· [17]
Лесницътва абы людемъ народy литовъского были дава|ны. Кгдыж тєжъ то естъ yрады Великого Кнѧз|ства Литовъского,
которые абы ѡт людеs на|родy ѡбъчого взkты и родичомъ Великого
Кнѧз|ства Литовъского
заслужонымъ в речы посполитоs | розданы были з
теперешнего зъездy
недалеs.
| ·҃иі· [18] Манъдаты
абы такие выходили, а не инакъшые, кото|рые бы се зъгажали с правомъ
посполитым | подъ виною, постановеною на том зъезъде волъ|ковыzскомъ.
| ·҃өі· [19] Король,
пан нашъ, абы тут, аж третег(о) рокy, в Литве мешъ|калъ,
а две лете в Польще, бо тєжъ скаръбъ нашъ | добре мънеzшыz,
за ѡдыстьемъ Волынk и Подъ| лkшъk.
| ·҃к· [20] Панъ
з воsски абы на сєsмъ не ездил и воzска
yставичъного | абы пры
собе не ховалъ, кгдыж то естъ з великою | шкодою речы посполитое.
| ·҃ка· [21] Склад нашъ абысмы
мели в Ковне або въ Юрборку, если тог(о)
реч посполитаk | потребовать будеть.
| ·҃кв· [22] Ѡ местцє и вотум кнkжетk ег(о) м(и)л(о)сти
слуцког(о) в раде панове послове нашы | старатисе мають,
абы далеs не ѡткладаючы, пры том кн(я)же ег(о) м(и)л(о)сти |
зоставлено было, кгдыж в том немалыs
пожыток речи посполитое yпатруем.
| ·҃кг· [23] Державы,
даные нетубыльцом, абы были тубыльцом розданы
ѡд тог(о) | зъездy волковыsского
не далеs.
| ·҃кд· [24] Ѡ Волынь и Подлkше мовить и ѡ то сk пильне пред
елекцыею заставовать.
| ·҃кє· [25] Практыком
забегать, абы не были жебы нами панове не тарговали.
А которыs | бы в том yзнан был, против таковому, kко турбаторy речи посполитое,
| повстат(ь) и здоровk свое длk потребы Ѡzчызны важыть. А
хто бы з брати на|шое, бyдyчы слугъ их заволаным, не хотел сk в тым почуть,
пры ѡsчызне–d || [С. 4] и волности
своеs зостати —бyдеть бєзєцъныz.
| ·҃кѕ· [26] Не шарпат
речеs королевских, и интєрекгно так же
добръ королевских, ани жадных держав,
| бо бы то з ган(ь)бою нашою y людеs посторонных было. А
хто скарбовъ ко|ролk его м(и)л(о)сти што взkл, абы совито ѡддал, а потым
таковое шарпанє | никгды на веки абы не было.
| ·҃кз· [27] Єлекцыk абы не была должъшаk, нижли сєsмъ,
абы се за тым практыки не ширыли.
| ·҃ки· [28] Kрмаркъ на кони абы был постановеныz
и местцє пєвное yказано, звлаща в Сло|ниме а въ Брестью.
| ·҃кө· [29] Yрадники кгродские
абы были шлkхтичи родичи Великог(о) Кнѧзства Лит(о)вског(о)
ѡселые и | прысkглые.
| ·҃л· [30] Ѡ езы пруские, которые на переказе kзом на Немне
и на иншых реках, абы тые зрy|цоны были.
| ·҃ла· [31] Крывды
ѡд кгданщан
абы жадные не были. | Шлkхте абы ѡsчычы з добръ
королевских были ворочаны, так же з добръ п(а)нов
рад.
| ·҃лв· [32] Поборов
жадных на себе не взносить под цнотою и под
верою. А где бы тог(о) была потреба, | п(а)нове их
м(и)л(ости), дыкгнитарове и старостове, державцы, правом
дожывотным держачы | и в сумах добръ к(о)р(олевских)
мають постановить. А мы, которые ѡд
речи посполитое ничог(о)
| не держемы, вольни ѡд тог(о) быти маемъ.
| ·҃лг· [33] Єє
м(и)л(о)сть п(а)ни виленскаk п(а)ни Крыстына зє Зборова, иж по вес
час сєsмов прошлых прозбами
своими | набегаsечы нам, абы еs м(и)л(о)ст(и)
заслужоное годное памети
небожчыка п(а)на Kна Ходкевича, | малжонка ее м(и)л(о)сти,
зъ скарбу заплачоно было. Кгдыж некоторые жолнери,
которие | на тот час при ее м(и)л(о)сти служыли,
заслужоного своего и тепер y ее м(и)л(о)сти yпоминаю(т) | и трудности великие, позываючи до права,
задають. Ѡ то панове послове
нашы | их м(и)л(ос)ти панов просити мають, жебы их
м(и)л(о)сть, помнечи на yчъстивые и годные | послуги ѡног(о) зацного и в речи посполитоs
добре заслужоного сєнатора, тую суму п(е)н(е)зеs | заслужонyю зъ скарбу малжонцє
и детем его заплатит розказать рачили.
| ·҃лд· [34] Прекладал тєж на соsмикох
ег(о) м(и)л(о)сть пан Есифъ Головнk, судk земскиs
новгородскиs, заслуги свои в речы | посполитоs,
которые з молодости лет своих, еще за славное светобливое
памети королk его
| м(и)л(о)сти Жыкгимонта Августа, а потом и за тог(о),
тепер недавно зєшлого п(а)на нашог(о), светоб|ливое
памети королk его
м(и)л(о)сти Стєфана, на прошлых воsнах
под Зєльборком, под Полоцк(е)м,
| под Луками и под Псковом, на каждую потребу
ставечы по двадцати и кильку кони | почту, з
немалым накладом и yтратою своею, не берyчы на то жадное нагороды, | и не маючы ничог(о)
ѡдъ столу Его К(о)р(олевское) м(и)л(о)сти,
речы посполитоs служыл. За которие | таковые
значные службы свои Ег(о) Королевскаk м(и)л(о)сть,
пан наш недавно зошлыs, контєнто|ват
ег(о) был ѡбецал, чог(о)
пєвное сведєцтво на писме с подписом руки Ег(о)
К(о)р(олевское) м(и)л(ости) | мает.
Нижли за нещастем всее речи посполитое,
не прышедшы ему до ѡпатренk | жадног(о),
пан Богъ Его К(о)р(олевскую) м(и)л(о)сть до хвалы
своеs поволат рачил. И просил нас, абыхмо
| паном послом н(а)шым таковые служъбы и yтраты ег(о) перед
их м(и)л(о)стью п(а)ны сєнатор(а)м(и) | залетит
поручили. Которих службъ пана судиных и сами
будyчы сведоми, поручамы | паном
послом нашымъ на том теперешнем зъезде волъковыsском
до их м(и)л(ости) панов сє|наторов тые
таковые службы его залетит и ѡ нагородy таковых служъбъ и | трат его просит,
жебы межы иншыми заслужоными ѡд их м(и)л(о)сти
не пробачонъ.
| ·҃лє· [35] Єго
м(и)л(о)сть пан Kн Кунцєвич,
подкоморыs новгородскиs, и пан
Бенkш Есман Сынковскиs, иж
час | немалыs роты ведyчы и речи посполитоs yчъстиве служычи,
в заплату жолнеров | немало маетности своее
выдали. Панове послове н(а)шы их м(и)л(о)сти панов
просит | мают, жебы п(а)ну подкоморому и п(а)ну
Есману заплата водлуг пєвног(о) порахованk | въ скарбе yчынена была. Kко бы сk на потым въ ѡных самых и в других людеs
| рыцєрских хуть до службы речы посполитое
не yставала и не зменшывала.
| ·҃лѕ· [36] В
чом всемъ зyполнyю моц паном
послом нашым даемы и тог(о) им и цнотам
их пове|рамы, которые болше мают се старатs,
што бы было з пожытком речи пос|политое, а
нижли з yщыркъком
ее.
Писан y Новагородку, року ѡт нароженk сы(на) | Божега ҂·҃а·҃ф·҃пз· [1587], м(е)с(е)ца маk ·҃ві· [12] днk. || [С. 5]
[60 адбіткаў сыгнетавых пячатак шляхты Новагародскага
павета]–e || [С. 6]
| f–Штосѧ точыло на тоz
алекцыи | нижэz написано.–f
| g–Инъстрyкцыk рокy ҂·҃а·҃ф·|·҃пз· [1587] на єлекцыю.–g
| h–Инструкцыk рокy
҂·҃а·҃ф·҃пө· [1589],
кгдым был на сєsмъ посломъ, | таk y
п(а)на Зенковича зостала.–h
a–a так у ркп, трэба
чытаць ни в чом
–b далей подпіс Паўла
Рыгоравіча Унехоўскага Pawieł Uniechowsky, ręka swa
–c далей пазнака Нясвіжскага архіва Радзівілаў №2. Fa: 201. Publiczn.
–d
далей подпіс Паўла Рыгоравіча Унехоўскага Pawieł Uniechowsky,
ręka swa
–e далей подпіс Паўла
Рыгоравіча Унехоўскага Pawieł Uniechowsky, ręka swa
f–f надпіс зроблены
іншым почыркам ў верхняй частцы аркуша
g–g надпіс зроблены
іншым почыркам у ніжняй частцы аркуша, які быў павернуты пры напісанні на 180°
h–h надпіс зроблены рукой
Рыгора Паўлавіча Унехоўскага ў ніжняй частцы аркуша, які быў павернуты пры
напісанні на 180°
1
Lulewicz H. Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki
polsko–litewskie w latach 1569—1588 / Instytut Historii Polskiej Akademii
Nauk. Warszawa, 2002. S. 371—372.
2 Паводле дадзеных
В. Каяловіча, род Унехоўскіх (Уніхоўскіх), гербу „Астоя“ паходзіць з Радамскай
зямлі. Адзін з нашчадкаў Радагашчаніна, які асеў на Севершчыне, атрымаў
Унехоўск (Уніхоўск) у Новагародскай зямлі (зараз вёска ў Карэліцкім раёне
Гродзенскай вобласці Рэспублікі Беларусь). Гл. Kojałowicz W. W., ks. Herbarz
rycerstwa W. X. Litewskiego, tak zwany Compendium, czyli o klejnotach
albo herbach, których familie stanu rycerskiego w prowincyach Wielkiego
Xięstwa Litewskiego zażywają / Wyd.
F. Piekosiński, „Herold Polski“. Kraków. 1897. S. 205;
Teodoras Jevlašauskis. Atsiminimai. / Parengė ir
paaiškinimus paraše D. Vilimas. Vilnius, 1998. P. 58, 196:
„Grigorijus Unichovskis buvo Naugarduko pav. bajoras. 1589 m. rinko
mokesčius Naugarduko vaiv. Jo giminė yra kilusi iš Unechavas dv.
Naugarduko pav... Ši giminė LDK žinoma dar iš
Žygimanto Kęstutaičio valdymo laikų (1432—1440)“. У
1528 г. Якаў Радагашчанін выстаўляў у войска ВКЛ 1 каня. (Нацыянальны
гістарычны архіў Беларусі (НГАБ). КМФ 18. Метрыка ВКЛ (далей:
Метрыка ВКЛ). Воп. 1. Спр. 523. Арк. 38; Перапіс войска
Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства
Літоўскага. Кн. 523. Кн. Публічных спраў 1 /
Падрыхт. А.І. Груша, М.Ф. Спірыдонаў, М.А. Вайтовіч;
НАН Беларусі, Ін–т гісторыі. Мінск, 2003. С. 65: „Яков
Радогощанин конь“).
Унукам
Якава Радагашчаніна быў пан
Рыгор Паўлавіч Унехоўскі (Уніхоўскі)
(„Uniechowski, Unichowski Hrehorej“; „Ryhor Uniechowski“), земянін новагародскі,
старэйшы сын Паўла Якаўлевіча (Якубавіча) Унехоўскага (н. 15.I.1515 — †
26.XII.1593, o 23.I.1594) і Кацярыны
Трызнянкі, дачкі Захарыя Карпавіча Трызны (н. к. 1532). Нарадзіўся ён 8
студзеня 1549 г. у аўторак, перад поўднем. У першы панядзелак 7 суботы
1571 г. узяў шлюб з Зоф’яй Міхайлаўнай Улатоўскай (у 1–м шлюбе за Карпам
Цішковічам) (Ptaszycki S. Dzieje rodów litewskich, jako materjał
do archeologii historycznej // Ateneum. Piśmo naukowe i literackie.
1888. T. III, z. 3 (Ogólnego zbioru tom L). S. 537). Пасол на элекцыйны
сойм 1587 г. Пасол на Варшаўскі пацыфікацыйны сойм 1589 г. (Codex
diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae... T. I / Ed. M.
Dogiel. Vilnae, 1758. P. 239, 242). Згадваецца: 17.IV.1590 г. —
„Выпис Есифу Дахновичу Севруковича с Григорем Унеховским о
нагане шляхетства за отосланьем от суду головного и от суду земского
новгородского“ Archiwum Państwowe w Krakowie (APKr.) Oddział I
na Wawelu. Archiwum Sanguszków (ASang.) Rkps. 38. S. 71—72);
28.IV.1590 г. у сувязі з атрыманнем прывілея, які звальняў яго дом у
Новагародку ад земскіх павіннасцяў (Метрыка ВКЛ 76. №165; Ptaszycki S. Op.
cit. S. 537). На грамнічным сойміку 1592 г. выступіў супраць
кандыдатуры Фёдара Еўлашэўскага на пасаду суддзі Трыбунала ВКЛ (Еўлашэўскi Ф. Гiстарычныя запiскi //
Свяжынскi У. М. „Гiстарычныя запiскi“ Ф. Еўлашэўскага. Мінск,
1990. С. 113). 11.III.1595 г. татарка царэвічава Астрынская
(Ostryńska) запісала яму в. Кахілчэўскую (Kochyłczewską)
(Метрыка ВКЛ 76. № 629; Ptaszycki S. Op. cit. S. 537). У лютым 1596 г.
выставіў з сваіх маёнткаў супраць казакоў С. Налівайкі 14 вершнікаў і
ўзначаліў другую сотню з 6 сфармаваных сотняў паспалітага рушання
Новагародскага павету. (Spisanie szlachty powiatu nowogrodzkiego, ktorzy
się do Kopyla ziachali na expeditią przeciw kozakom w roku 1596, na
dzień od Iego Mości pana hetmana zlożony 12 februarii. Biblioteka
Czartoryskich (BCz.) Rkps. 2243. S. 331—339; Жерела до історіі України–Руси.
Т. 8. Матеріали до исторіі Української козаччини / Видані під
загальною редакцією М. Грушевського. Т. I. Документи по рік 1631 /
Зібрав і видав Іван Крипякевич. Львів, 1908. № 57. Спис новгородської
шляхти, що ставила ся против козаків. Копиль, 12 лютого 1596 р. С.
80). Дэпутат Трыбунала ВКЛ у 1598 г. з Нoвагародскага ваяводства (Lietuvos
Vyriausiojo Tribunolo sprendimai (1583—1655)/Parengė V.Raudeliūnas,
A.Baliulis. Vilnius, 1988) P. 144; НГАБ. Ф. 694. Воп. 4. Спр. 1336.
Арк. 600). Меў чатырох сыноў: Паўла, Яна, Пятра і Рыгора. Памёр
1.IV.1606 г.
3 Унiхоўскi Павел
Рыгоравіч („Павел Григоревич Униховский“; „Pawieł Unichowski“),
падваявода новагародскі. Згадваецца на пасадзе: 31.III.1630 г. (НГАБ.
Ф. 1730. Навагрудскi гродскi суд. Воп. 1. Спр. 459.
Арк. 2); 20 XII. 1636 (Акты, издаваемые Виленской археографической
комиссией (АВАК): В 39 т. / Виленская археографическая комиссия. Вильна,
1865—1915. T. IX: Акты Виленского земского суда (1493—1795). / Предисловие
С. Шолкович. Вильна, 1878. №166. С. 471); 10.III.1640 (AGAD. AR,
dz. XXIII. T.51, plik 2. S.67).
4 Харытановiч Абрынскі Андрэй
Іванавiч („Андрей Иванович Обрыньский“), пан, гербу ўласнага, „Харытон“,
залатыя здвоеныя літары „ИЕ“ у чырвоным полі (Boniecki A. Herbarz Polski.
Cz.I. Wiadomości historyczno–genealogiczne o rodach szlacheckich. T.
II. Warszawa, 1900. S. 349). Харужыч новагародскi. (Русская
историческая библиотека, издаваемая императорской археографической комиссией.:
В 33 т. / С.–Петербург. 1872—1927. Т. XXX: Литовская Метрика. Отделы
первый — второй. Часть третья: Книги Публичных Дел. Том первый /
Под ред. И.И. Лаппо. Юрьев, 1914. Стб. 803. № 86). Дзяк
канцылярыі ВКЛ (дзяк гаспадарскi). Падкаморы новагародскi. Першае прызначаны
на пасаду: N1 10.XII.1566 г.
(Метрыка ВКЛ. Воп. 1. Спр. 266. Арк. 68 адв.); N2
08.I.1567 г. „Лист да обывателев земли новгородское на
подкоморство Андрею Ивановичу, хоружичу“ (Метрыка ВКЛ. Воп. 1.
Спр. 266. Арк. 80 адв.—81; Максимейко Н.А. Сеймы
литовско–русского государства до Люблинской Унии 1569 года. Харьков, 1902.
Приложение. С. 185). Сакратар ЯКМ. Прызначаны на пасаду 28.II.1567 г.
(Кнышын) (Метрыка ВКЛ 267. Арк. 131 адв.—132). Пасол на
Люблiнскi сойм 1569 г. (падпiсаў акт Люблiнскай унii) (Akta Unji Polski z
Litwa, 1385—1791 / Wyd. St. Kutrzeba i Wł. Semkowicz.
Kraków, 1932. №149. S. 356). Пасол да Маскоўскай дзяржавы (па
рашэнні Люблінскага сойма) (Книга посольская Метрики ВКЛ, содержащая в себе
дипломатические сношения Литвы в государствование короля Сигизмунда Августа (с
1545 по 1572 год) / Изд. М. Оболенский и И. Данилович. Москва, 1843. №188.
С. 290—293). Пiсар вялiкi літоўскі. N 5.V.1574 г. (Urzędnicy dawnej
Rzeczypospolitej XII—XVIII w. Spisy / Pod red. A.Gąsiorowskiego.
Polska Akademia Nauk, Biblioteka Kórnicka, Instytut Historii. Т. XI: Urzędnicy
centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV—XVIII wieku.
Spisy / Opracowali H.Lulewicz i A.Rachuba. Kórnik, 1994. (далей: U XI).
№955; Описание рукописного отделения Виленской публичной библиотеки. В 5 вып.
Вып. 5. Вильна, 1906. №560. S.8. dok. perg. or.). Адмовiўся ад пасады (далей:
R) нoвагародскага падкаморыя 30.XI.1576 г. („…Спустил вряд добровольне [на
Торуньскім сойме] Богушу Овсяному, за которым жадал пан Виленский,… Ян
Ходкевич, кграбя на Шклове и Мышы“ (гл. намінацыю наступніка). (Метрыка ВКЛ.
Воп. 1. Спр. 58. Арк.108 адв.—109 адв.; Лаппо И.И. Великое
княжество Литовское за время от заключения Люблинской Унии до смерти Стефана
Батория (1569—1586). Опыт исследования политического и общественного строя. Т.1.
С.–Петербург, 1901. С. 355—356. Спасылка 5 — поўны тэкст прывілея). R2
05.XII.1576 г. (Метрыка ВКЛ. Воп. 1. Спр. 63. Арк.72 адв.—73). „…Поведил
Андрей Иванович писар наш… спустил вряд добровольне Богушу Овсяному, за которым
жадал пан Виленский, староста Жомоитский, маршалок земский ВКЛ, администратор и
гетман земли Ифлянтской, староста ковенский, державца тельшовский пан Ян
Ходкевич, кграбя на Шклове и Мышы“. Памёр на пачатку 1589 г. ([Wolff J.]. Senatorowie
i dignitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego (1386—1795). Kraków,
1885. S. 270).
5 Галаўня Есiф Iванавiч
(„Есиф Иванович Головня“), гербу уласнага — срэбны знак „Т“ у чырвоным
полі (Boniecki A. Op. cit. Warszawa, 1904 (1986). T. VII
(Grabowscy — Hulkiewiczowie). S. 316). Пiсар земскi нoвагародскi. Выбраны
электам на пасаду на Менскiм вайсковым з’ездзе ў канцы лістапада 1564 г. (на 2
тыдні пазней дня Св. Марціна (11.XI.1564 г.). N 30.IV.1565 г. (Прывiлей
Жыгiмонта Аўгуста аб абмежаваннi Ноўгародскага павету i ўвядзеннi ў iм земскага
суда ад 30.IV.1565 г. / Падрыхтаваў да друку М.Ф.Спiрыдонаў // Памяць
(Навагрудскi раён). Гiсторыка–дакументальная хронiка Навагрудскага раёна.
Мінск, 1996. С. 102—105). Прысягу на пасаду, верагодна, прынёс на
Міхайлаўскіх судовых роках у верасні 1565 г. у Ляхавічах (Еўлашэўскi Ф. Op.
cit. С. 93). Падсудак новагародскi. Згадваецца на пасадзе ўжо
01.I.1568 г. (Lietuvos Metrika = Lithuanian Metrica = Литовская
Mетрика. Kn. 531 (1567—1569): Viešųjų reikalų knyga 9
(Книга публичных дел 9). / Lietuvos istorijos inst., Parengė
L. Anužytė ir A. Baliulis. Vilnius, 2001. № 155, P. 150). Суддзя
земскi новагародскi. N 26.III.1580 г. „за обраньем згодным
всее шляхты воеводства Новгородского на судейство земское подсудка
новгородского Есифа Головню листом нашим утвердили есмо“ (Горадня) (Метрыка
ВКЛ 65. Арк.9). Выстаўляў супраць казакоў у лютым 1596 г. 50 коннікаў і 30
пешых (Матеріали до исторії Української козаччини. Т. I: Документи по рік
1631 / Зібрав і видав І. Крип’якевич. Видані під загальною редакцією
М. Грушевського. Львів, 1908. № 57. С. 81). Памёр да 9.VII.1598
г. (Метрыка ВКЛ. Воп. 1. Спр. 83. Арк. 380 адв.—381).
6 Гл. Boniecki A. Op.
cit. Warszawa, 1908 (1987). T. XII (Kotry — Krzemieniewscy).
S. 91—94.
7 Верагодна, Іван (Ян)
Маскевіч („Iwan Maskiewicz“), сын Сямёна Рыгоравіча Маскевіча, уладальнік
маёнтка Ятра ў Новагародскiм павеце. Прыхільнік элекцыі Максімільяна Габсбурга
ў 1587 г. (AGAD. AR II. Nr 211). Элект на пасаду новагародскага падсудка ў 1592
г. (Еўлашоўскі Ф. Op. cit. С. 113). Дэпутат Трыбунала ВКЛ у
1596 г. ад Новагародскага павету. (BCz. Rkps. 2243. S. 328). На з’ездзе
евангелікаў і праваслаўных ВКЛ у 1599 г. абраны правізарам для абароны
тых, хто пераследаваўся за веру (Łukaszewicz J. Dzieje
Kościoła wyznania helweckiego w Litwie. T. 1. Poznań,
1842. S. 133). Гл.: Rachuba A. Uwagi do genealogii Maskiewiczów
// Litwa i jej sąsiedzi od XII do XX w. / Pod. red. G. Błaszczyka
i A. Kijasa. Poznań, 1994. S. 126).
8 Беняш
(Бенедыкт) Есман Сынкоўскі, гербу „Корчак“.
Гл. Boniecki A. Op. cit. Warszawa, 1906 (1987). T.
IX (Jelowscy —
Kęsłowiczowie). S. 28.